Depremle birlikte yaşadığımız ilk şokun ardından, öfkemizin etkisiyle doğal olarak hepimiz suçlu aramaya başladık. Siyasiler, kamu kurumları, yöneticiler, bina yapıcılar, mühendisler, mimarlar, denetimciler başta olmak üzere kurumlardan ve çalışanlarından hesap verilebilirliği en çok talep ettiğimiz dönemdeyiz. Henüz hiç kimse kendini sorumlu görüp istifa etmiş değil. Sorumluluklar dağıtılırken elbette vatandaşı dışarıda tutamayız. Ruhsat alamayacak yapılaşmayı finanse etmek ve ardından imar affı talep etmek gibi hayati tercihlerimiz de oldu. Tüm bunlar değerlendirilmeli, sorumluları araştırılmalı, insanların hak taleplerine cevap verilmeli.
Kimin ya da kimlerin sorumluluğu olduğu, hangi nedenlerin bu sorumsuz davranışları desteklediği gibi daha geniş bir perspektiften bakmak istediğimizde aklımıza kök neden analizi yöntemi geliyor.
Bu yöntem, her ne kadar bilim ve mühendislikte, yanlışların veya sıkıntıların başlıca sebeplerini belirlemek için kullanılan bir problem çözme yöntemi olsa da işin sosyal ve ekonomik boyutunu da düşünerek kök nedenlere ulaşmak istediğimiz bakış açısına değinmek istiyoruz.
Vaka bazlı yaklaşım şu şekilde işler; bir kazanın ya da olayın olduğu yer delillerin kaybolmaması için koruma altına alınır. Bağımsız olay yeri inceleme ekibi oluşturulur. Deliller toplanır, şahitler dinlenir, dokümanlar incelenir. Ekip olayın görünen ve görünmeyen sebeplerini inceler. Eksiklikler, hatalar belirlenir ve çözüme yönelik bir rapor hazırlanır.
Biz olay yerine gidip, bina bazında değerlendirme yapamadığımızdan, yıkımı bir vaka olarak görüyor, genel bir değerlendirme yaparak insanlara bir bakış açısını anlatmak istiyoruz.
Eğer problemlerin görünen sebeplerine odaklanır, toprağın görünmeyen tarafındaki köklerine ulaşamaz isek, köklerden gelen hastalığı hiçbir zaman tespit edemeyiz. Toprağı kazmalı, o yüzleşmeyi yapmalı ve hastalıklarımızı tedavi etmeliyiz.
Günlerdir medyayı takip ediyor, beyanları dinliyor, planları ve raporları tarıyoruz. Bu süreçte edindiğimiz bilgileri kök neden analizi bakış açısıyla süzgeçten geçirip, sizlere aktarmaya çalışacağız.
Bir doğa olayı nasıl oldu da afete dönüştü diye sorduk. Sonra problemi afet öncesi ve afet sonrası diye ikiye ayırdık. Ardından ilk akla gelenler yani görünen sebepleri toplayıp, kategorize ettiğimiz başlıkların altına yerleştirdik. Ve görünenlere neden sorusunu sormaya başladık. Aldığımız cevaplara tekrar neden diye sordukça kök nedenlere yaklaştık.
Hazırladığımız görsellerin ekranda okunabilirliği açısından hepsini koyma şansımız olmadığı için, içlerinden seçerek ekledik.
Farkındalıkla okumalar dileriz.